ΕΡΕΙΣΜΑ

Σε μια εποχή πνευματικής στασιμότητας και αδιαφορίας κυρίως εκ μέρους των νέων, οι δανειστικές βιβλιοθήκες σίγουρα δεν αποτελούν την πρώτη τους επιλογή για δημιουργική διάθεση του ελεύθερου χρόνου τους. Λίγο (δηλαδή πολύ, πάρα πολύ) η τεχνολογία και οι ευκολίες της, καθώς δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε βιβλιοθήκες και βιβλία του κόσμου, λίγο η καταπίεση του σχολικού διαβάσματος (διάβασε παιδί μου…), λίγο η αδυναμία κάποιων παιδιών να έχουν πρόσβαση σε φυσικές δανειστικές βιβλιοθήκες εντείνουν την αδιαφορία ή την απομάκρυνση από το διάβασμα ενός βιβλίου.

Μα πως μπορεί να αντικατασταθεί η μυρωδιά του βιβλίου, το σημείωμα των λέξεων, το τσάκισμα της σελίδας, οι ωραίοι σελιδοδείκτες, τα όμορφα εξώφυλλα και αυτός ο παντοτινός φίλος που μας συνοδεύει στα ταξίδια της φαντασίας μας; Άραγε μιλήσαμε ποτέ στα παιδιά γι’ αυτές τις πτυχές του βιβλίου; Μήπως σήμερα είναι μεγαλύτερη από ποτέ η ανάγκη να γίνουν πιο προσιτές οι φυσικές δανειστικές βιβλιοθήκες σε όλους μας;

Σε αυτό το πλαίσιο ας πάρουμε μια γεύση από βιβλιοθήκες του κόσμου…

Η «μαγική» βιβλιοθήκη στη Ραψάνη

Στην πλατεία ενός ορεινού χωριού της Λάρισας υπάρχει μια «μαγική» βιβλιοθήκη. Στο πανέμορφο χωριό της Ραψάνης με τα πετρόχτιστα σπίτια, όμως, ξεχωρίζει μια υπέροχη βιβλιοθήκη. Η δανειστική βιβλιοθήκη της Ραψάνης βρίσκεται στη σοφίτα του πρώην κοινοτικού καταστήματος της καταπράσινης πλατείας. Το συγκεκριμένο κτίριο δεν εξυπηρετεί μόνο τις ανάγκες του χωριού αλλά και των επισκεπτών, αφού λειτουργεί ως κέντρο πληροφόρησης αλλά και καφετέρια. Η μικρή βιβλιοθήκη περιλαμβάνει περίπου 20.000 βιβλία, μεταξύ των οποίων και σπάνιες εκδόσεις του 18ου αιώνα. Στα ράφια της υπάρχουν εκτός από βιβλία, περιοδικά, χειρόγραφα, χαρτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό. Μάλιστα, η Ραψάνη, ενέπνευσε τον μεγάλο λογοτέχνη Μ. Καραγάτση (κατά κόσμο Δημήτρη Ροδόπουλο), ο οποίος μικρός κάθονταν στο καραγάτσι της εκκλησίας του Αγ. Αθανασίου της Ραψάνης και από εκεί πήρε το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο.

Η Ανοιχτή Δανειστική Βιβλιοθήκη Κιμώλου 

Η Ανοιχτή Δανειστική Βιβλιοθήκη Κιμώλου (ΑΔΒΚ) δανείζει βιβλία χωρίς διαδικασίες στους κατοίκους και στους επισκέπτες του νησιού, τα οποία προσφέρονται σε πρωτότυπες προθήκες – έργα τέχνης, που αναδεικνύουν την ομορφιά της φύσης, στα γραφικά σοκάκια αλλά και στις παραλίες και φέρνει τη γνώση και την ψυχαγωγία κοντά σε όσους την αναζητούν.

Η βιβλιοθήκη είναι υπαίθρια και βρίσκεται σε ασυνήθιστες τοποθεσίες σε τέσσερα σημεία του Χωριού. Στην πλατεία της Σωτήρας καθιερώθηκε να λειτουργεί η κεντρική βιβλιοθήκη, η οποία αποτελείται από μπαούλα που υπήρχαν στα παλαιά νοικοκυριά, που βάφτηκαν σε κυκλαδίτικη απόχρωση και διαμορφώθηκαν εναλλακτικά για φιλοξενία βιβλίων, μαζί με κάποιες προθήκες από κλαδιά φίδας, από όπου κρέμονται τα βιβλία δεμένα με σχοινιά. Από κλαδιά φίδας είναι και οι προθήκες που βρίσκονται στην περιοχή Καρκάνη, αλλά και απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ενώ στην Αγορά, κάτω από την Καμάρα, τα βιβλία περιμένουν τους αναγνώστες μέσα σε μία παραδοσιακή πιατοθήκη.

Η υπαίθρια ΑΔΒΚ εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2016 και λειτουργεί από τον Ιούνιο έως και τα μέσα Σεπτεμβρίου. Καθώς στην Κίμωλο δεν υπάρχει κάποια δημόσια βιβλιοθήκη, με το συγκεκριμένο εγχείρημα καλύπτονται και οι ανάγκες των μόνιμων κατοίκων. Τη χειμερινή περίοδο τα βιβλία προστατεύονται σε κλειστό αποθηκευτικό χώρο. Από τον Μαϊο του 2019 η «Ανοιχτή Δανειστική Βιβλιοθήκη Κιμώλου» επεκτείνεται με τέσσερις νέες προθήκες, που ήδη περιμένουν τους βιβλιόφιλους στο λιμάνι του νησιού, την Ψάθη και στις παραλίες Αλυκή, Μπονάτσα και Πράσα! Οι βιβλιοθήκες έχουν μάλιστα, σχήμα βάρκας έχουν φιλοτεχνηθεί από τη Θεσσαλονικιά ζωγράφο Ελένη Τεκνοπούλου   με τέσσερα διαφορετικά σχέδια, που αποτελούν μηνύματα για την μείωση των πλαστικών μίας χρήσης και την προστασία των θαλασσών.

«Περί…βιβλίων» 

Η ιδέα γεννήθηκε από την ανάγκη να υπάρχει στην πόλη μια δανειστική βιβλιοθήκη. Και αυτός είναι ο χώρος. Λειτουργεί από το 2016 υπό το όνομα «Περί… βιβλίων» και συνεχώς εμπλουτίζεται. Ένα περίπτερο που ολοκλήρωσε τον κύκλο ζωής του και πλέον έπαψε να λειτουργεί, κατόπιν δωρεάς του ιδιοκτήτη κ. Ιωάν. Μπενετόπουλου μεταφέρθηκε στην ανατολική πλευρά της πλατείας (έναντι Δημαρχείου), στα Φιλιατρά και μετατράπηκε σε μια πρωτότυπη Δανειστική Βιβλιοθήκη. Έχει πάρα πολλούς μόνιμους αναγνώστες, ενώ όπως είναι φυσικό ο αριθμός τους το καλοκαίρι διπλασιάζεται. Remaining Time-0:00FullscreenMuteΈτσι, στα πλαίσια προώθησης της φιλαναγνωσίας και σε μια συνεχή προσπάθεια διακίνησης του βιβλίου, τα μέλη και οι φίλοι του Ομίλου Δράσεων και Πολιτισμού σκέφτηκαν από την επόμενη χρονιά τα βιβλία να ταξιδεύουν στις παραλίες των Φιλιατρών. Με αυτό τον τρόπο θα δίνουν την ευκαιρία στους παραθεριστές να δανειστούν ένα βιβλίο, το οποίο θα μπορούν να βρουν επί τόπου σε μικρά βιβλιόσπιτα, να το διαβάζουν πλάι στο φλύαρο κύμα και ίσως να προσφέρουν ένα άλλο.

Future library: Μια αλλιώτικη βιβλιοθήκη

Μία εξέχουσα περίπτωση είναι και η βιβλιοθήκη της Βέροιας με τις δραστηριότητες των ανθρώπων που τη λειτουργούν, εδώ και αρκετό καιρό, πριν ακόμα τιμηθεί από το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates, με το βραβείο «Πρόσβαση στη Γνώση 2010». Η περιγραφή της αφορά σε μια διαφορετική βιβλιοθήκη, φουριόζα, ζωντανή και δραστήρια έτοιμη να προσεγγίσει το σύγχρονο κόσμο και με νέες τεχνολογίες να διαφοροποιήσει το ρόλο μιας απλής βιβλιοθήκης-αποθήκης γνώσεων, έτοιμη να σε επισκεφτεί εκείνη αν δεν πάρεις την απόφαση να περάσεις το κατώφλι της. Στην αγκαλιά αυτής της δημόσιας βιβλιοθήκης με διευθυντή τον ακούραστο και γεμάτο ιδέες κ. Ι. Τροχόπουλο, δημιουργήθηκε η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «FUTURE LIBRARY: Προώθηση Καινοτομίας, Δημιουργικότητας και Κοινωνικών Δικτύων». Η εταιρεία ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 2011 με την υποστήριξη και αποκλειστική χρηματοδότηση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» και οραματίζεται να φέρει τις Δημόσιες και Δημοτικές Βιβλιοθήκες της χώρας στη καρδιά των τοπικών κοινοτήτων ως μια νέα πηγή πολιτισμικού ενδιαφέροντος.

«The Human Library»

Στη Δανία, υπάρχουν βιβλιοθήκες στις οποίες μπορεί́ κάποιος να «δανειστεί́» έναν άνθρωπο αντί́ για ένα βιβλίο και να ακούσει την ιστορία της ζωής του για 30 λεπτά́. Ο στόχος αυτού του εγχειρήματος, είναι να εξαλειφθεί η προκατάληψη. Κάθε άνθρωπος από αυτούς, έχει έναν τίτλο: Άνεργος, Πρόσφυγας, Άτομο με διπολική διαταραχή κτλ. Ακούγοντας την ιστορία τους, συνειδητοποιεί́ κανείς ότι δεν πρέπει να κρίνουμε ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του. Αυτό́ είναι ένα καινοτόμο έργο που πραγματοποιείται σε πενήντα χώρες και είναι μια πρωτοβουλία της «The Human Library». To «The Human Library» είναι ένας διεθνής οργανισμός αλλά και ένα κίνημα που ξεκίνησε για πρώτη φορά το 2000 στην Κοπεγχάγη της Δανίας. Στόχος του είναι να αντιμετωπίσει τις προκαταλήψεις των ανθρώπων βοηθώντας τους να μιλήσουν με εκείνους που δεν θα συναντούσαν υπό κανονικές συνθήκες. Ο οργανισμός χρησιμοποιεί μια αναλογία βιβλιοθηκών «δανεισμού» ανθρώπων και όχι βιβλίων.

Βιβλιοθήκη βγαλμένη από το… διάστημα!

Η Κίνα είναι έτσι και αλλιώς ένα προορισμός για όλους τους ταξιδιώτες! Αλλά η βιβλιοθήκη της πόλης Τιεντσίν είναι σίγουρα στη λίστα των απανταχού φίλων του design και της ανάγνωσης. Η βιβλιοθήκη, που άνοιξε πέρυσι, είναι ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα που διαθέτει φωτεινό σφαιρικό αίθριο γύρω από το οποίο οι βιβλιοθήκες από το δάπεδο μέχρι την οροφή μοιάζουν να κινούνται απαλά σαν κύματα.

Πρόκειται για μια εντυπωσιακή κατασκευή που απλώνεται σε 5 ορόφους, καλύπτοντας μια έκταση 34.000 τ.μ., ενώ τα βιβλία της είναι πολύ πάνω από το 1 εκατομμύριο και αφορούν σε όλα τα είδη. Στο κέντρο της υπάρχει το «The Eye», ένα τεράστιο «μάτι», μια σφαίρα που καθρεφτίζει τον περίγυρο και μέσα στην οποία βρίσκεται ένα αμφιθέατρο για εκδηλώσεις και ομιλίες.

«ΨΥΧΗΣ ΙΑΤΡΕΙΟΝ»

Στην είσοδό της βιβλιοθήκης ο επισκέπτης βλέπει μια επιγραφή που γράφει στα ελληνικά «ΨΥΧΗΣ ΙΑΤΡΕΙΟΝ» και βρίσκεται ανάμεσα από δυο αγγέλους, πάνω από μια βαριά ξύλινη πόρτα.  Δίπλα, υπάρχουν πάνινα παπούτσι που πρέπει να φορέσεις, ώστε να μπεις στο εσωτερικό της. Το Stiftsbibliothek St.Gallen είναι η παλαιότερη βιβλιοθήκη της Ελβετίας και μία από τις μεγαλύτερες και παλαιότερες μοναστικές βιβλιοθήκες στον κόσμο. Η πολύτιμη συλλογή της από τα βιβλία αποκαλύπτει την εξέλιξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού και αντανακλάται η πολιτισμική δύναμη του μοναστηριού του Αγίου Gallen από τον 8ο αιώνα. 

Συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των τόπων παγκόσμιας κληρονομιάς το 1983 από την UNESCO μαζί με ολόκληρη την περιφέρεια Abbey του St.Gallen.  Οι χώροι συλλογής του περιλαμβάνουν τους τομείς των μεσαιωνικών σπουδών, της επιστήμης των βιβλίων, της εκκλησίας και της μοναστικής ιστορίας και θεολογίας.  Η γραπτή κληρονομιά της μονής του St.Gallen, η οποία φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη, προστέθηκε επίσημα στον κατάλογο της “Μνήμης του Κόσμου” τον Οκτώβριο του 2017.

Royal Grammar School Chained Library, Guildford, Αγγλία

Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, τα βιβλία εκτός από πολύ σπάνια ήταν και πάρα πολύ ακριβά. Γι’ αυτόν τον λόγο, στις απειροελάχιστες βιβλιοθήκες που υπήρχαν, ασφαλίζονταν με αλυσίδες και λουκέτα πάνω στα ράφια, ώστε να αποτραπεί η κλοπή τους. Αυτές οι βιβλιοθήκες ονομάζονταν «chained libraries», δηλαδή βιβλιοθήκες με αλυσίδες. Οι επισκέπτες πήγαιναν, λοιπόν, στους χώρους αυτούς και έπαιρναν από το ράφι το βιβλίο της επιλογής τους, το οποίο τοποθετούσαν σε ένα γραφείο λίγο πιο μακριά, μέχρι εκεί που έφτανε η αλυσίδα και διάβαζαν. Αυτό σημαίνει, πως δεν υπήρχε δυνατότητα δανεισμού, ενώ υπήρχε πρόστιμο σε περίπτωση καταστροφής κάποιου βιβλίου ή και προσπάθειας παραβίασης της κλειδαριάς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου είδους βιβλιοθήκης είναι η Royal Grammar Chained Library, η οποία επιβιώνει μέχρι σήμερα και αναβιώνει τις μνήμες εκείνης της εποχής. Ωστόσο, η συγκεκριμένη βιβλιοθήκη πλέον λειτουργεί ως μουσείο και όχι ως βιβλιοθήκη δανεισμού. Εάν, λοιπόν, βρεθείτε στην Αγγλία, περάστε μία βόλτα από εκεί και περιηγηθείτε στους μοναδικούς διαδρόμους της! 

Little Free Libraries

Οι Little Free Libraries είναι στην πραγματικότητα ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ενθαρρύνει πολίτες να χτίσουν μικρές βιβλιοθήκες στην αυλή του σπιτιού τους. Κάθε μικρή βιβλιοθήκη μοιάζει με ξύλινο σπιτάκι κι φιλοξενεί βιβλία του ιδιοκτήτη ή ακόμα και περαστικών που απλά θέλουν να κάνουν μια δωρεά. Η ιδέα ξεκίνησε το 2009 στις Η. Π. Α. και μέχρι σήμερα έχει εξαπλωθεί σε πολλές χώρες συμπεριλαμβανομένων της Γκάνας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας.

Μια βιβλιοθήκη διάσπαρτη στους δημόσιους χώρους της Ινδίας

Το StickLit είναι ένα δίκτυο καλλιτεχνών και συγγραφέων που εδώ και σχεδόν 3 χρόνια επιχειρεί τη δημιουργία της μεγαλύτερης βιβλιοθήκης του κόσμου. Μιας βιβλιοθήκης αλλιώτικης από τις άλλες, καθώς δεν χωρά σε κανένα οίκημα, ούτε προσβλέπει σε μυημένους αναγνώστες. Ο Nidhin Kundathil και ο Manoj Pandey, εμπνευστές του δικτύου, χρησιμοποιούν αυτοκόλλητα και αφίσες για να δημιουργήσουν αυτό που ελπίζουν ότι θα είναι ο μεγαλύτερος χώρος αποθήκευσης της λογοτεχνίας σε δημόσιους χώρους. Γεμίζουν βιτρίνες καταστημάτων, πυλώνες ρεύματος, τοίχους, καρότσια μεταφοράς, σιδηροδρομικούς σταθμούς και ό,τι άλλο προσφέρεται με αφίσες και αυτοκόλλητα που διαφημίζουν όχι προϊόντα κατανάλωσης, αλλά κείμενα και στίχους συγγραφέων και ποιητών, όπως ο Salman Rushdie, ο Riyazat Ullah Khan, ο Nishita Gill, ο George Orwell, ο Shashi Tharoor και αμέτρητοι άλλοι.

Με μανία ποιητικού οίστρου, οι εθελοντές συνεχίζουν ακάθεκτοι να προμηθεύονται από το #StickLit αφίσες και αυτοκόλλητα και, όπου σταθούν κι όπου μπορούν, να αφήνουν το λογοτεχνικό στίγμα προκειμένου να διαβαστεί από όποιον Ινδό περαστικό που ακόμη και να ήθελε δεν θα μπορούσε να διαθέσει χρήματα για να αγοράσει ένα βιβλίο.

Acqua Alta Libreria, Βενετία, Ιταλία

Με την πρώτη επίσκεψη στη Βενετία, αυτό που παρατηρεί κανείς αμέσως είναι τα κανάλια και οι γόνδολες των ντόπιων, που βολτάρουν στο κανάλι γεμάτες με ερωτευμένα ζευγαράκια και τουρίστες. Ωστόσο, κάπου εκεί στα στενά των καναλιών υπάρχει μία ξεχωριστή βιβλιοθήκη που αξίζει να επισκεφθείτε, εάν βρεθείτε στη Βενετία. Η Acqua Alta Libreria είναι μία ανάμειξη ενός flea market και μιας κλασικής βιβλιοθήκης, ενώ μέσα θα εντοπίσετε δωμάτια με διαφορετικές παροχές. Στο ένα, για παράδειγμα, θα βρείτε μία γόνδολα γεμάτη με βιβλία, ενώ σε άλλα δωμάτια υπάρχουν μπανιέρες, επίσης γεμάτες με second-hand βιβλία, λεξικά, βιογραφίες και ιστορικά αναγνώσματα. Η παλαιότητα του χώρου συμβάλλει στη μαγεία της ατμόσφαιρας, καθώς το σκηνικό μοιάζει βγαλμένο από άλλη εποχή, εξασφαλίζοντας μία πραγματικά μοναδική εμπειρία στους επισκέπτες.

Albena Resort Beach Library, Albena, Βουλγαρία

Είναι πραγματικά μεγάλος ο αριθμός εκείνων, που κατά την επίσκεψή τους σε μία παραλία, παίρνουν μαζί τους και το αγαπημένο τους ανάγνωσμα. Αυτό ακριβώς έλαβε υπόψη η συγκεκριμένη υπαίθρια βιβλιοθήκη στην παραλία Albena της Βουλγαρίας και έκτοτε σημειώνει τεράστια επιτυχία. Η “θαλασσινή” αυτή βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε το 2013 και είναι η πρώτη στην Ευρώπη. Εκεί θα συναντήσετε νουβέλες, βιβλία τρόμου, ρομαντικά και ιστορικά μυθιστορήματα, το σύνολο της βουλγάρικης λογοτεχνίας και συγκεκριμένα το γνωστό βιβλίο του Yordan Yovkov, Albena. Αυτό το ανάγνωσμα μεταφράστηκε σε 6 γλώσσες, ώστε να έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την κουλτούρα της χώρας αμέτρητος πληθυσμός. Στη συγκεκριμένη παραλία, επίσης, υπάρχουν και ειδικοί σύμβουλοι που προσφέρουν τη βοήθειά τους στους λουόμενους, ώστε να κάνουν ευκολότερα τις επιλογές τους.  

Στα Φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης “Έρεισμα”, μέσα από τα μαθήματα της Έκθεσης και της Λογοτεχνίας ενισχύουμε τη φιλαναγνωσία και την επαφή των μαθητών μας με το βιβλίο, καλλιεργώντας τους όχι απλώς τη γνώση, αλλά την αγάπη γι’ αυτό. Παράλληλα, φροντίζουμε ώστε η βιβλιοθήκη μας να αποτελεί χώρο αναμνήσεων για τα παιδιά.