Το ψυχολογικό και κοινωνικό κλίµα της τάξης επηρεάζει τη σχολική µάθηση

09 Ιούν 2023

Το ψυχολογικό και κοινωνικό κλίµα της τάξης επηρεάζει τη σχολική µάθηση

Το ψυχολογικό και κοινωνικό κλίµα της τάξης επηρεάζει τη σχολική µάθηση, τις σχέσεις μέσα στη σχολική τάξη, τη στάση απέναντι στην εργασία και την αίσθηση της ικανοποίησης διαμέσου της επίτευξης όλων των ημερήσιων δραστηριοτήτων.

Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι το θετικό ψυχολογικό κλίµα προωθεί τη σχολική µάθηση, γιατί ενισχύει την αυτό-εκτίµηση του µαθητή και τον οδηγεί στη συλλογική δράση, όπου βιώνει τη γνώση σ’ ένα περιβάλλον συνεργασίας.

Ο κάθε μαθητής νιώθει ότι τον αποδέχεται ο δάσκαλος και οι συµµαθητές του, βλέπει την αναγνώριση του και με αυτό τον τρόπο ενθαρρύνονται να συνεργάζονται, να αναπτύσσουν μια σχέση εμπιστοσύνης και αλληλεπίδρασης στο χώρο της τάξης.

Έρευνες επισημαίνουν ότι τα προβλήματα της συμπεριφοράς σχετίζονται σε μεγαλύτερο βαθµό µε στοιχεία του ψυχολογικού κλίµατος και του τρόπου οργάνωσης του σχολείου, παρά µε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ατόµων.

Οι διαπροσωπικές σχέσεις αποτελούν καθοριστικό παράγοντα, καθώς διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην κοινωνική-ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών. Αρχικά, αναφέρονται ο βαθμός κατανόησης από το ψυχολογικό κλίμα της τάξης, οι εκτιμήσεις των παιδιών σχετικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις στο σχολείο και οι σχέσεις ανάμεσα στις παραμέτρους του ψυχολογικού κλίματος και στις διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην τάξη.

Αντιλαμβανόμενοι πως το σχολείο αποτελεί μια μικρή κοινότητα ανθρώπων, ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι σχέσεις μεταξύ των ατόμων, εκπαιδευτικών, μαθητών και άλλων φορέων. Έτσι, σημαντικό θεωρείται να τίθεται ο σωστός τρόπος της διαχείρισης της σχολικής τάξης.

Παράγοντες που επηρεάζουν τη δημιουργία παιδαγωγικής ατμόσφαιρας στην σχολική τάξη

Η διαμόρφωση του παιδαγωγικού κλίματος της σχολικής τάξης επηρεάζεται από αρκετούς παράγοντες κυριότεροι των οποίων είναι οι παρακάτω:

Α) Ο εκπαιδευτικός της τάξης, ο οποίος αποτελεί τον κύριο παράγοντα διαμόρφωσης της παιδαγωγικής διαδικασίας μέσα στη σχολική τάξη, αφού με βάση τις δικές του θέσεις, προθέσεις, ενέργειες σχεδιάζεται και υλοποιείται η εκπαιδευτική πράξη με την ενεργότερη ή παθητικότερη συμμετοχή των μαθητών.

Β) Οι μαθητές της τάξης και ο τρόπος που αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον, όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά τον εκπαιδευτικό, την εκπαιδευτική διαδικασία, τη μάθηση, τον ρόλο και τη λειτουργία του σχολείου ως θεσμού.

Γ) Τα μαθήματα που μπορεί να θεωρούνται από τους μαθητές ως δύσκολα ή εύκολα, ενδιαφέροντα ή ανιαρά και αναλόγως να διαμορφώνεται η συναισθηματική και μαθησιακή στάση των μαθητών απέναντί τους.

Δ) Η αίθουσα, η οποία ανάλογα με τη χωροθέτησή της, την έκταση, την άνεση, τον σχεδιασμό, τη διαρρύθμιση, τη φωτεινότητα, τον εξοπλισμό της με παιδαγωγικά υλικά και μέσα, μπορεί να δημιουργεί στους μαθητές θετική ή αρνητική διάθεση για παραμονή και δραστηριοποίηση σε αυτήν, ευκαιρίες για συνεργασία.

Ε) Το στυλ διδασκαλίας που επιλέγεται από τον εκπαιδευτικό αλλά επιδρά ισχυρά επί των μαθητών, αφού τους τοποθετεί σε πλαίσια συμμετοχής, αποχής ή αδιαφορίας.

Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν το παιδαγωγικό κλίμα της σχολικής τάξης δεν είναι πάντοτε ανεξάρτητοι μεταξύ τους, αλλά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες αλληλοεπιδρούν. Ο εκπαιδευτικός, όμως, λόγω του ιδιαίτερου ρόλου του στη σχολική τάξη είναι εκείνος ο παράγοντας που σε μεγάλο βαθμό μπορεί να οριοθετήσει και να επηρεάσει τη λειτουργία και των υπόλοιπων παραγόντων διαμόρφωσης του παιδαγωγικού κλίματος που επικρατεί στη σχολική τάξη.

Ο εκπαιδευτικός και ο ρόλος του στη διαμόρφωση θετικού παιδαγωγικού κλίματος

Βασικός δημιουργός και διαμορφωτής του θετικού παιδαγωγικού κλίματος μέσα στη σχολική τάξη είναι ο εκπαιδευτικός. Οι τρόποι με τους οποίους ο εκπαιδευτικός αντιμετωπίζει τους μαθητές, διαμορφώνει τη διδασκαλία του, ασκεί τη διεύθυνση της τάξης, και αντιμετωπίζει κάθε παιδί ως ξεχωριστό πρόσωπο και ως μέλος μιας ομάδας με τις σχέσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της, θεμελιώνουν το θετικό παιδαγωγικό κλίμα της σχολικής τάξης.

Έτσι, για τη διαμόρφωση θετικού παιδαγωγικού κλίματος:

1) Ο εκπαιδευτικός διαμορφώνει ένα κλίμα αγάπης, αποδοχής και ασφάλειας για όλους τους μαθητές και για τον καθένα ξεχωριστά στο σχολείο.

2) Βασικό μέλημα του εκπαιδευτικού είναι η παρώθηση και η ενθάρρυνση προς όλους τους μαθητές.

3) Ο σεβασμός των προσωπικών χαρακτηριστικών (γνωσιακών, κοινωνικών, συναισθηματικών, πολιτισμικών κ.ά.) όλων των παιδιών, των δυνατοτήτων και των αδυναμιών τους.

4) Ο εκπαιδευτικός υποστηρίζει ενεργά την ατομική αξία και την προσωπική αξιοπρέπεια κάθε παιδιού χωριστά και ταυτόχρονα προστατεύει και προωθεί την ευτυχία όλης της τάξης.

5) Η θέσπιση και τήρηση των «κανόνων της τάξης» είναι ένα άλλο βασικό στοιχείο για τη συμμετοχή των μαθητών και τη διαμόρφωσή θετικού παιδαγωγικού κλίματος στη τάξη.

6) Ο εκπαιδευτικός προωθεί την ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης. Ωθεί τους μαθητές με την κατάλληλη διατύπωση προβληματισμών και ερωτήσεων στη διαμόρφωση απόψεων και ιδεών και διασφαλίζει τη δυνατότητά τους να τις εκφράζουν ελεύθερα.

7) Η χιουμοριστική διάθεση του εκπαιδευτικού μπορεί να αποτελέσει ένα παράγοντα αποφόρτισης έντονων καταστάσεων ή και κρίσεων που δημιουργούνται συχνά στη σχολική τάξη ή να βοηθήσει τα παιδιά να χαλαρώσουν από την έντονη μαθησιακή πίεση που συχνά δέχονται.

8) Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί ως πρότυπο δημοκρατικού ανθρώπου για τους μαθητές της τάξης του. Σέβεται κάθε μαθητή, ενθαρρύνει προς την ανάπτυξη του αλληλοσεβασμού, ακούει τις απόψεις των μαθητών, τους δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη διαμόρφωση βασικών στοιχείων της σχολικής ζωής.

Από όλα τα παραπάνω προκύπτουν αφενός η σημασία της διαμόρφωσης ενός θετικού παιδαγωγικού κλίματος στη σχολική τάξη και αφετέρου ο σημαντικός ρόλος που έχει να διαδραματίσει ο εκπαιδευτικός στη διαμόρφωση αυτή.

Είναι προφανές ότι ο εκπαιδευτικός που χαρακτηρίζεται από αυτοσυνειδησία, αγάπη και υπευθυνότητα για το έργο του, συνεχή αναστοχασμό για το κλίμα της τάξης του, βαθιά γνώση των μαθητών του, είναι εκείνος που έχει τα εχέγγυα για να διαμορφώσει θετικό παιδαγωγικό κλίμα στο πλαίσιο της σχολικής τάξης.

Αν βρήκες χρήσιμο το άρθρο αυτό, τοτέ μπορεί να σε ενδιαφέρει κι αυτό ΕΔΩ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Μ.Ε. “ΕΡΕΙΣΜΑ”