ΕΡΕΙΣΜΑ

Το σύνδρομο Hikikomori αφορά την ακραία κοινωνική απόσυρση και, παρόλο που γεννήθηκε στην Ιαπωνία, έχει λόγους να μας απασχολεί ως ένα φαινόμενο των σύγχρονων κοινωνιών. Αποτελεί τελικά αμφιλεγόμενο σύνδρομο ή μια σύγχρονη πραγματικότητα;

Κατά γενική ομολογία, η εφηβεία αποτελεί μία περίοδο μετάβασης και το χρονικό σημείο κατά το οποίο εμφανίζονται πολλές ψυχιατρικές διαταραχές. Συνήθως, τα πρώιμα συμπτώματά τους δεν διακρίνονται εύκολα, ωστόσο προοδευτικά είναι σε θέση να προκαλέσουν βλαβερές συνέπειες, όπως  κοινωνική απόσυρση και απομόνωση. Για αυτό τον λόγο υπάρχει και το δίλημμα, αποτελεί τελικά αμφιλεγόμενο σύνδρομο ή μια σύγχρονη πραγματικότητα;

Σε μία εποχή όπου οι νέες τεχνολογίες διαταράσσουν τη ζωή των ανθρώπων και τα συνηθισμένα μέσα επικοινωνίας με τους άλλους, μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει μία σαφής διάκριση μεταξύ εκείνου που θεωρείται αναπτυξιακά φυσιολογικό και εκείνου που καταδεικνύει την έναρξη ενός ευρέως φάσματος διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης, της κοινωνικής φοβίας, των διαταραχών της προσωπικότητας, της σχιζοφρένειας ή του εθισμού στο διαδίκτυο.

To παράδοξο με το σύνδρομο Hikikomori (προφέρεται όπως ακριβώς το ακούς: Χικικομόρι) είναι πως δεν αποτελεί ψυχική διαταραχή, ούτε σχετίζεται με κάποια, παρόλο που η συμπτωματολογία του προσομοιάζει με την κατάθλιψη. Προκύπτει από το ρήμα hiki που σημαίνει απομονώνομαι και το komori που σημαίνει είμαι μέσα. Τι ακριβώς είναι; Αποτελεί μια σύγχρονη πραγματικότητα;

Χαρακτηριστικά Συνδρόμου Hikikomori

Σύμφωνα με μία ιαπωνική ομάδα εμπειρογνωμόνων, το άτομο που παρουσιάζει το εν λόγω σύνδρομο έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Περνά τον περισσότερο χρόνο του στο σπίτι.
• Δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον για το σχολείο, το πανεπιστήμιο ή την εργασία.
• Η εμμονή στην κοινωνική απόσυρση διαρκεί για περισσότερο από έξι μήνες.
• Δεν παρουσιάζει σχιζοφρένεια, νοητική καθυστέρηση ή διπολική διαταραχή.

Το σύνδρομο αυτό περιγράφηκε αρχικά στην Ιαπωνία, αλλά στη συνέχεια αναφέρθηκαν περιπτώσεις στο Ομάν, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στη Νότια Κορέα, στο Χονγκ Κονγκ, στη Γαλλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Συγκεκριμένα, μια  μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2020 στην επιστημονική επιθεώρηση World Psychiatry, προτείνει σαφέστερα και συνεπέστερα διεθνή διαγνωστικά κριτήρια για το Ηikikomori. Το σύνδρομο, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, ορίζεται ως παγκόσμιο φαινόμενο του 21ου αιώνα, καθώς προηγούμενες έρευνες ανά τον κόσμο έχουν δείξει πως έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ιαπωνίας και τα ηλικιακά όρια της εφηβείας.

Αίτια Συνδρόμου Hikikomori

Τα αίτια που προκαλούν το σύνδρομο αυτό δεν έχουν ακόμη διασαφηνιστεί πλήρως και υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις που συζητούνται. Σε ψυχολογικό επίπεδο, πολυάριθμες αναφορές και άρθρα κάνουν λόγο για συσχέτιση του συνδρόμου αυτού με τραυματικές παιδικές εμπειρίες.

Μία εσωστρεφής προσωπικότητα, μία ιδιοσυγκρασιακή συστολή και ένας αμφιλεγόμενος τρόπος προσκόλλησης μπορεί επίσης να προδιαθέτει την ανάπτυξη του συνδρόμου.

Στο επίπεδο της οικογένειας και του κοινωνικού περιβάλλοντος, ίσως να εντοπίζεται μία σχέση μεταξύ της εμφάνισης της διαταραχής και της δυσλειτουργικής οικογενειακής δυναμικής, της γονικής απόρριψης ή της υπερπροστασίας και της ψυχοπαθολογίας των γονέων.

Τα ανεπαρκή ακαδημαϊκά επιτεύγματα, σε συνδυασμό με τις υψηλές προσδοκίες και μερικές φορές με την επακόλουθη απόρριψη του σχολείου, φαίνεται επίσης να είναι παράγοντες που οδηγούν στην ανάπτυξη του συνδρόμου αυτού.

Οι κοινωνικοπολιτισμικές επεξηγήσεις, συμπεριλαμβανομένης της διάσπασης της κοινωνικής συνοχής, της αστικοποίησης, της τεχνολογικής προόδου, της παγκοσμιοποίησης και της καθοδικής κοινωνικής κινητικότητας, μπορούν επίσης να διαδραματίσουν ρόλο στην εμφάνιση του Hikikomori.

Οι αλλαγές αυτές μπορεί να οδηγήσουν τα άτομα που εμφανίζουν σχετική προδιάθεση στην αποστασιοποίηση από την κοινωνία ως μία μορφή ψυχικής αντίδρασης σε επώδυνα συναισθήματα.

Η εφεύρεση του διαδικτύου και οι μεταγενέστερες αλλαγές που επέφερε στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν μπορεί επίσης να αποτελεί σημαντικό παράγοντα που συμβάλλει στην ανάπτυξη της διαταραχής Hikikomori.

Υπάρχει θεραπεία;

Για την αντιμετώπισή του στην Ιαπωνία υπάρχουν οργανωμένες δομές που προσεγγίζουν τα άτομα είτε μέσω της ψυχοθεραπείας, είτε εντάσσοντάς τα σε κάποιο κοινωνικό πρόγραμμα προσφοράς είτε μέσω εναλλακτικών θεραπειών, όπως η δραματοθεραπεία, η ιπποθεραπεία, οι εικαστικές τέχνες κ.ά.

Φυσικά και είναι δύσκολο και χρονοβόρο να «θεραπευτεί» κάποιος που δεν έχει ενταχθεί στην κοινωνία και δεν έχει σχέσεις, διότι το όποιο «θεραπευτικό» σχήμα προϋποθέτει δέσμευση. Επιπλέον, οι δομές ψυχικής υγείας και οι κοινωνικές υπηρεσίες συχνά επικεντρώνονται σε πιο ορατά προβλήματα. Έτσι, πολλές οικογένειες δεν ξέρουν τι να κάνουν.

Αν το παιδί σας παρουσιάζει συμπτώματα και αναφέρετε σε κάποιον ειδικό το εν λόγω σύνδρομο, μπορεί και να σας κοιτάξει παράξενα. Μην πτοηθείτε. Συνεχίστε να διερευνάτε μαζί με κάποιον ψυχίατρο την ενδεχόμενη ύπαρξη ψυχικών νόσων, διαταραχών ή απλώς ψυχολογικών δυσκολιών που ενδέχεται να αντιμετωπίζει το παιδί τη δεδομένη περίοδο.

Μόνο ένας ψυχίατρος είναι ο αρμόδιος να κάνει τέτοιου είδους διάγνωση. Και είναι πολύ σημαντικό να ξέρετε αν υποβόσκει ή όχι μια κατάθλιψη. Αφού αποκλειστούν όλα τα παραπάνω, μπορείτε να δείτε με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ή ακόμη και κοινωνικό λειτουργό μερικούς τρόπους επανένταξης στον κοινωνικό περίγυρο.

«Όσο μεγαλύτερη είναι η αναγνώριση του συνδρόμου Hikikomori παγκόσμια, τόσο πιο δημοφιλές γίνεται. Αυτό οδηγεί στην ανάγκη για νέες θεραπευτικές επιλογές. Μέχρι στιγμής, η θεραπεία επικεντρώνεται στη σωματική δραστηριότητα και στην ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία και η οικογενειακή ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να βοηθούν τις οικογένειες» σημειώνει ο κ. Βάθης.

Στην Ιαπωνία συγκεκριμένα, υπάρχουν τρεις δρόμοι αντιμετώπισης του συνδρόμου Hikikomori:

• τα κέντρα ψυχικής υγείας που χρησιμοποιούν ψυχολογικές και κλινικές προσεγγίσεις,
• οι κοινωνικές δράσεις που χρησιμοποιούν μη κλινικές και μη ψυχολογικές προσεγγίσεις και
• μία ποικιλία εναλλακτικών θεραπευτικών δράσεων, όπως η θεραπεία που υποστηρίζεται από άλογα κλπ.

Το γενικό πλάνο αντιμετώπισης της διαταραχής Hikikomori επικεντρώνεται στο να διαταράξει τη φυσική και κοινωνική απομόνωση του ατόμου, να το ωθήσει να αναλάβει έναν ενεργό ρόλο στην κοινωνία, είτε αυτό σχετίζεται με την επιστροφή στις σπουδές είτε με την ένταξη στην αγορά εργασίας.

Πολλές φορές, η αντιμετώπιση ενός προβλήματος μπορεί να είναι η ίδια ανεξαρτήτως «ταμπέλας». Αν βλέπετε ότι το παιδί σας χρειάζεται ψυχολογική στήριξη, μην διστάσετε να την αναζητήσετε.

Πηγές: ow.gr, psychology.gr

Αν σε βοήθησε το παραπάνω άρθρο, τότε ίσως σου φανεί χρήσιμο και αυτό το άρθρο: Τα μυστικά ενός διαγωνίσματος

Βρείτε μας & ακολουθήστε μας:

Facebook – https://www.facebook.com/ereismafront

Instagram – https://www.instagram.com/ereismafront_lamia/

Youtube – http://bit.ly/ereismayoutube​ 

Twitter – @EreismaFront 

Tik Tok – @ereismafront1

#teamereisma