Σχολικές συγκρούσεις: μπορούν να επιλυθούν;

26 Σεπ 2023

Σχολικές συγκρούσεις: μπορούν να επιλυθούν;

Οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτο κομμάτι στις σχέσεις ανθρώπων και πόσο μάλλον σε μια σχολική τάξη. Σύμφωνα με τον Κολιάδη (2010), η σχολική σύγκρουση είναι «οποιαδήποτε διαφωνία στην οποία τα εμπλεκόμενα άτομα αντιλαμβάνονται ότι οι ανάγκες, τα συμφέροντα και τα ενδιαφέροντά τους απειλούνται». Σχολικές συγκρούσεις: μπορούν να επιλυθούν;

Συγκεκριμένα, οι συγκρούσεις, ανάλογα τον βαθμό με τον οποίο εκδηλώνονται, έχουν και διαφορετικά αποτελέσματα. Δηλαδή, όταν υπάρχει το στοιχείο της απειλής, οι συγκρούσεις είναι πιο έντονες και οι σχέσεις κλονίζονται, με αποτέλεσμα να γίνονται εχθρικές, ενώ αντίθετα, όταν τα άτομα απλώς διαφωνούν η αρχική σχέση τους παραμένει η ίδια. Επιπλέον, στις συγκρούσεις υπάρχει υποκειμενικότητα, δηλαδή το κάθε άτομο βλέπει από την δική του οπτική πλευρά τη διαφωνία και έτσι απειλείται.

Σε μια σχολική τάξη, υπάρχει περίπτωση να εμφανιστούν συγκρούσεις όχι μόνο μεταξύ μαθητών αλλά και μαθητή με εκπαιδευτικό, εκπαιδευτικού με γονέα και μεταξύ εκπαιδευτικών. Τα είδη των συγκρούσεων εμφανίζονται με διάφορες μορφές σε μια σχολική τάξη, όπως διαπροσωπικές, ομαδικές και διομαδικές συγκρούσεις.

● Διαπροσωπικές συγκρούσεις

Πρόκειται για συγκρούσεις ανάμεσα σε δυο ή περισσότερα άτομα που ανήκουν στην ίδια κοινωνική οργάνωση (σχολείο, οικογένεια) και έχουν διαφορετικές αξίες, πεποιθήσεις και προσωπικότητες.

● Ομαδικές συγκρούσεις

Αναπτύσσονται ανάμεσα σε διάφορες ομάδες όπως μεταξύ των μαθητών μέσα σε μια σχολική τάξη. Οι συγκρούσεις αυτές αφορούν διαφωνίες ανάμεσα σε δυο ή περισσότερα άτομα της ίδιας ομάδας και αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ομάδα να λειτουργεί μη ορθά.

● Διομαδικές συγκρούσεις

Εκδηλώνονται ανάμεσα σε ομάδες ή τμήματα μέσα στο σχολείο εξαιτίας των διαφορετικών αντιλήψεων. Επειδή υπάρχουν στερεότυπα, η κάθε ομάδα αντιδράει διαφορετικά και διακρίνει μόνο τα αρνητικά χαρακτηριστικά στην αντίπαλη ομάδα, πράγμα που μπορεί να καταλήξει στην απομόνωση.

Τα αίτια των σχολικών συγκρούσεων είναι:

● Ασυμβατότητα στόχων

Μέσα στο σχολικό περιβάλλον είναι φυσικό να υπάρχουν διαφορετικοί στόχοι, καθώς αποτελείται από πολλά άτομα που το καθένα έχει την δική του ξεχωριστή προσωπικότητα και τους δικούς του στόχους. Έτσι το κάθε άτομο, θέλοντας να επιτευχθεί ο δικός του στόχος, αναπτύσσει επιθετική συμπεριφορά και επέρχεται η σύγκρουση.

● Έλλειψη Επικοινωνίας

Τα προβλήματα στην επικοινωνία έχουν θεωρηθεί σοβαρά αίτια έναρξης συγκρούσεων. Επικοινωνιακά προβλήματα προκύπτουν όταν η γλώσσα του σώματος δεν ανταποκρίνεται στα λόγια που εκφράζουμε, γεγονός που μπερδεύει τον ακροατή. Επιπλέον, οι στερεοτυπικές αντιλήψεις, η έλλειψη προγραμματισμού, η κακή κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων, η έλλειψη εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας, οι πολλές πληροφορίες καθώς και οι κακές διαπροσωπικές σχέσεις οδηγούν στην αποτυχημένη αλληλοκατανόηση των ατόμων με αποτέλεσμα τη σύγκρουση.

● Οικονομικοί πόροι

Η οικονομική διαχείριση ενός σχολείου είναι μια σοβαρή αιτία εκδήλωσης συγκρούσεων. Συνήθως παρατηρείται ότι ο Διευθυντής δεν μπορεί να διαχειριστεί ορθά τους οικονομικούς πόρους που δίνει η πολιτεία και έτσι υπάρχει έλλειψη στοιχειωδών πραγμάτων.

● Ατομικές διαφορές

Υπάρχουν πάρα πολλές διαφορές ανάμεσα στους μαθητές και αυτό λόγω των διαφορετικών ενδιαφερόντων τους. Βέβαια, είναι φυσιολογικό οι μαθητές να έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα, στόχους, γνωστικό επίπεδο, διαφορετικές αντιλήψεις και αξίες. Εκτός από αυτά οι μαθητές έχουν και άλλες διαφορές όπως ο ανταγωνισμός, το φύλο, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, το άγχος.

● Η αλληλεξάρτηση των μελών μιας ομάδας

Όταν δυο ή περισσότερα μέλη που αλληλεξαρτώνται διαφωνούν, επέρχεται σύγκρουση. Όταν ένα μέλος εξαρτάται από ένα άλλο για την διεξαγωγή μιας εργασίας, η πιθανότητα σύγκρουσης είναι μεγαλύτερη.

● Το εξωτερικό περιβάλλον

Το σχολείο έρχεται σε επαφή με διάφορες ομάδες, οι οποίες δεν έχουν άμεση σχέση με το εκπαιδευτικό έργο, όπως ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων.

● Οργανωτικές αδυναμίες

Τέτοιες είναι ο ασαφής καθορισμός ρόλων και καθηκόντων, η έλλειψη πληροφόρησης και συνεργασίας.

Στρατηγικές διαχείρισης των συγκρούσεων

α) η τεχνική της ενσωμάτωσης στόχων ή της επίλυσης προβλήματος ή της συνεργασίας: Ανοικτή και ειλικρινής επικοινωνία, συνεχής ροή πληροφοριών, καθώς και εξέταση των διαφωνιών- διαφορών των δύο μερών για να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση. Η μέθοδος αυτή προάγει τη δημιουργικότητα και την καινοτομία και απομακρύνει τα εμπόδια αφήνοντας έτσι χώρο για μεγαλύτερη απόδοση.

β) η τεχνική της παραχώρησης ή της εξομάλυνσης/προσαρμογής: Προσπάθεια μείωσης της έντασης των διαφωνιών και ανάδειξης κοινών τόπων, με σκοπό την ικανοποίηση των ενδιαφερόντων του άλλου μέρους. Συμπερασματικά, το συγκεκριμένο μοντέλο χρησιμοποιείται όταν κάθε μία από τις αντίπαλες ομάδες ενδιαφέρεται και ανησυχεί για τα συμφέροντα της άλλης ομάδας, επιδεικνύοντας πρόθεση υποχώρησης για να επέλθει ειρηνική διευθέτηση και αρμονική συνύπαρξη.

γ) η τεχνική της επιβολής ή της χρήσης της εξουσίας: η επιβολή χαρακτηρίζεται από υψηλό ενδιαφέρον για ατομικούς στόχους και χαμηλό ενδιαφέρον για στόχους τρίτων. Με άλλα λόγια, ο ισχυρότερος επιβάλλει τον τρόπο επίλυσης της σύγκρουσης προς ικανοποίηση των συμφερόντων του, χωρίς να ενδιαφέρεται για οποιαδήποτε συνεργασία (Σαΐτης, 2002). Η κυρίαρχη πλευρά προσπαθεί να διασφαλίσει τη δική της υπεροχή χρησιμοποιώντας την εξουσία που διαθέτει και η οποία μπορεί να πηγάζει από: α) την εξουσία (θέση στην ιεραρχική κλίμακα), β) την αρχαιότητα και την εμπειρία και γ) την ειδικότητα. Ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων που προσπαθούν να επιβάλλουν τους στόχους τους με κάθε διαθέσιμο τρόπο και χωρίς να υπολογίζουν το κόστος, συχνά αγνοούν τις ανάγκες και τις προσδοκίες του άλλου μέρους και προσανατολίζονται σε ένα στυλ διαπραγμάτευσης ‘‘κερδίζω – χάνω’’. Σε αυτό το διοικητικό στυλ ανήκει η χαρακτηριστική, αλλά και συνηθισμένη τακτική, της διατύπωσης εντολών του προϊσταμένου προς τους υφισταμένους του για θέματα ρουτίνας ή για εργασίες που απαιτούν γρήγορη εκτέλεση.

δ) η τεχνική της αποφυγής: η αποφυγή υποδηλώνει χαμηλό ενδιαφέρον τόσο για ατομικούς στόχους όσο και για στόχους τρίτων. Ο συγκεκριμένος τρόπος διαπραγμάτευσης χρησιμοποιείται όταν το σημείο στο οποίο εντοπίζεται η διαφωνία είναι μικρής σημασίας ή όταν πρόκειται για θέματα τακτικής ή ελιγμών σε σχέση με τους άλλους πρωταγωνιστές. Η χρήση αυτής της τακτικής μπορεί να προκύπτει: α) από την αδιαφορία για τη φύση του συγκρουσιακού προβλήματος, β) από την αποστροφή προς τη διαδικασία που απαιτείται για την επίλυση της σύγκρουσης ή, γ) από την αίσθηση αδυναμίας επίλυσης της σύγκρουσης.

ε) η τεχνική του συμβιβασμού: στο συμβιβασμό τα ενδιαφερόμενα μέρη προσπαθούν να «μοιράσουν τη διαφορά», ώστε να φτάσουν αμοιβαίως σε κοινά αποδεκτές αποφάσεις. Αυτός ο τρόπος διακανονισμού μοιάζει με την τεχνική συνεργασίας, καθώς οδηγεί σε αμοιβαία ικανοποίηση των εμπλεκόμενων μερών, αλλά δεν προσφέρει μόνιμες και βιώσιμες λύσεις. Συνεπώς, επιτυγχάνεται μια επιφανειακή επίλυση χωρίς να επιδιώκεται η εύρεση των βαθύτερων αναγκών και ενδιαφερόντων των δύο ομάδων.

Όλα αυτά τα χρόνια, στα Φροντιστήρια «ΕΡΕΙΣΜΑ» έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ένα αποτελεσματικό περιβάλλον, όπου με την κατάλληλη διαχείρηση και τις ανεπτυγμένες δεξιότητες διευθέτησης, μπορούμε μέσα από μια στρατηγική σύγκλισης να διαχειριστούμε τις όποιες συγκρούσεις.

Η σωστή οργάνωση, η ενημέρωση, η ανοικτή επικοινωνία, ο καταμερισμός ευθυνών και η εμπλοκή όλων στη λήψη αποφάσεων, με απόλυτο σεβασμό και ενσυναίσθηση, οδηγούν πάντα στη λύση! Αυτή είναι η τακτική της επιτυχίας μας!